Defterët e kadastrës osmane të vitit 1455 në Kosovë

shkruar nga
Harta e vendbanimeve në zotërimet e Brankoviçit në vitin 1455.

Kisha lexuar shpesh deklarata të serbëve nacionalistë në internet se në defterin osman të vitit 1455 të zotërimeve të Brankoviçit, shqiptarët përbënin vetëm rreth 1% të popullsisë së Kosovës. Prandaj unë mora mundimin dhe krijova një hartë të të gjitha vendbanimeve që përmenden në atë defter, duke përdorur si referencë botimin në serbisht të Institutit Oriental të Sarajevë, të vitit 1972 me titull "Zotërimet e Brankoviçit - inventari i gjerë kadastral i vitit 1455" dhe nga ajo hartë doli një panoramë shumë interesante. Në hartë janë vendosur pothuajse të gjitha vendbanimet e renditura në defter, përveç ndonjë dyzine emërtimesh, të cilat nuk arrita t'i gjej. 

Ajo që bie në sy në pamje të parë është fakti se në zotërimet e Brankoviçit nuk hyjnë territoret e Rrafshit të Dukagjinit dhe Hasit verior, ose siç e quajnë Serbët, Metohisë, përveç nja tre-katër vendbanimeve të izoluara, që do të thotë se informacion në defter është i kufizuar vetëm në zonën e Fushë Kosovës. Por edhe atje mund të vëmë re se vendbanimet e përmendura nuk mbulojnë të gjithë territorin e Kosovës lindore, edhe atje ku është plot me vendbanime serbe, gjë që ngre shumë pikëpyetje.

Kjo lloj shtrirje e vendbanimeve me emërtime sllave koincidon edhe me faktin që vendbanimet sllave në Kosovën lindore janë kryesisht në sllavishten e vjetër (bullgarisht) pasi mbarojnë me prapashtesat -ovo, -ovec, -ovce dhe -evce, ndërsa vendbanimet sllave në Kosovën perëndimore janë në dialekt më të ri të Serbishtes pasi mmbarojnë me prapashtesën -vac dhe -ovac, gjë që sugjeron një mbërritje më të vonshme të Serbëve në këto territore.

  • Kunjat me ngjyrë të verdhë tregojnë vendbanimet që përmenden në defter.
  • Kunjat me ngjyrë të kuqe tregojnë emërtime që janë dublikate të emërtimeve gjetkë në Serbi dhe që me shumë gjasa nuk janë ato të përmendura në defter.
  • Kunjat me ngjyrë të gjelbër tregojnë vendbanime Arumune.
  • Kunja me ngjyrë portokalli tregon një Manastir.

Gjithashtu, me interes është fakti që vendbanimi me emër Arbanashka, që do praktikisht do të thotë "Arbëror", dhe ato me emër Vlasi ose Vlaska, që praktikisht do të thonë "Vllenj ose Arumunë", çuditërisht janë të banuara nga banorë e emra sllavë, që ndoshta mund të tregojë faktin se banorët e këtyre vendbanimeve mund të kenë adoptuar emra sllavë pavarësisht faktit që nuk kanë qenë sllavë.

Comments

  1. AnonymousMay 8, 2022 at 11:49 AM

    Të lumtë Ardi, vëzhgim shumë i saktë.

    Emrat e toponimeve serbe zakonisht mbarojnë me -vac, si p.sh. Mladenovac, Pozarevac, Kragujevac, etj.

    Në anën tjetër, me rastin e regjistrimit, popullsia është evidentuar sipas përkatësisë fetare e jo kombëtare, kështu që interpretimi serb është një përpjekje e pastër për të manipuluar me numra për qëllime politike.

    Ju përshëndes,
    A.K.

    ReplyDelete
  2. Ariton SalihuDecember 8, 2022 at 10:28 PM

    Një gjë që më çuditi në defter ishte se shumë nga fshatrat e Lipjanit nuk figuronin më çuditi po ashtu fakti se fshati im Banulla nuk figuron, edhe pse është toponim latin, ajo që ndoshta ka ndodhur është se fshati ka qenë i braktisur ngjashëm me Matiçanin që figuron si "opustjelo" (i braktisur).

    ReplyDelete

Shto një koment

Shkrimet më të lexuara të muajit

Pse u konvertuan shqiptarët në myslimanë?

shkruar nga
Image
Ky shkrim përpiqet të hedhë dritë mbi rrethanat dhe shkaqet e konvertimit masiv të shqiptarëve në Islam duke analizuar ngjarjet historike, kushtet social ekonomike dhe aspekte të kulturës shqiptare, por para së gjithash, ky shkrim ka si qëllim të hedhë poshtë konceptet e gabuara: A u konvertuan shqiptarët si rezultat i presionit ushtarak e politik osman? A e tradhtuan shqiptarët fenë e të parëve të tyre? A u treguan shqiptarët oportunistë, apo thjeshtë pragmatistë? A ishte i gabuar konvertimi i shqiptarëve në Islam?
Vazhdo leximin »

Epoka e errët shqiptare

shkruar nga
Image
Koha e leximit: 36 minuta ..ose si Iluminizmi Europian solli errësirën mbi botën shqiptare. Epoka e errët shqiptare mund të përkufizohet si periudha midis viteve 1870 dhe 1999-2001, një periudhë gjatë së cilës etnia shqiptare, identiteti kulturor, gjuha dhe vetë populli shqiptar kanë qenë nën një sulm të qëllimtë e të vazhdueshëm ushtarak, politik e social-kulturor, me qëllimin e vetëm që të pengohen të krijojnë një shtet kombëtar me një identitet të bashkuar dhe që të mos arrijnë kohezionin e nevojshëm social e stabilitetin ekonomik që do ti jepte shoqërisë tonë mundësinë e krijimit të kushteve të përshtatshme për zhvillim dhe prosperitet afatgjatë. Gjatë kësaj periudhe shqiptarët janë përçarë, dëbuar, shtypur, asimiluar, zëvendësuar, izoluar, mohuar etnikisht, madje dhe shfarosur. Shqiptarët kanë qenë vazhdimisht në ikje, në përpjekje për të mbijetuar, duke luftuar për ekzistencën e tyre, për lirinë d...
Vazhdo leximin »

Lufta e pavarësisë së Greqisë - sa patriotike ishte dhe kush qëndronte pas saj?

shkruar nga
Image
Koha e leximit: 36 minuta Sa herë që diskutohet lëvizja shqiptare për pavarësi dhe ngjarjet politike që lidhen me të, është e pamundur që të mos hiqen paralele e të bëhen krahasime me fqinjët tanë ballkanikë, sidomos Greqinë, dhe të shikohen jo pa zili ato që në pamje të parë duken si “sukseset” e tyre ekskluzive, përkundrejt “dështimeve” tona ashiqare. Jo rrallë herë mund të vësh re pesimizmin dhe pishmanllëkun në tonin e "vëzhguesit" shqiptar ose të huaj kur bën krahasimin e lëvizjes tonë kundrejt asaj greke, dhe jo rrallë herë kemi parë të vihet në diskutim “origjinaliteti” apo "vonesa" e lëvizjes tonë me argumenta si “i ka munguar uniteti”, “i ka munguar qartësia dhe vizioni politik”, “i ka munguar patriotizmi”, ose “elitat politike shqiptare nuk kanë qenë të aftë të fitojnë mbështetjen e fuqive evropiane” ose “ka qenë e shitur për interesat e të huajve” ose "nuk ishin të zotë të kapnin momentin politik, etj, etj.
Vazhdo leximin »